အေအးမိ ႏွာေစးေရာဂါ ကင္ေ၀းေအာင္

အေအးမိ (အေအးပတ္) တယ္ဆိုတဲ႔ စကားလံုးဟာ ျမန္မာ ေတြ အတြက္ ရင္ႏွီးျပီးသာပါ။ လူတိုင္း လူတိုင္း တစ္ႏွစ္ ကို တစ္ခါေလာက္ေတာ႕ ခံစားဖူးၾကပါတယ္။ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုး ျပီး အဖ်ားပါ တက္လွ်င္ေတာ႔ ေနရထိုင္ရ အေတာ္ခက္တတ္ပါတယ္။ သာမန္အားျဖင္႔ ၄-၅ရက္ ေလာက္အတြင္း သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းနိဳင္ပါတယ္။Delcogen ကဲ႔သို႔ အေအးမိေပ်ာက္ေဆး ဆိုတာလည္း လူတိုင္းနီးပါး အသံုးျပဳ ဘူးၾကပါတယ္။အေအးမိႏွာေစး ေရာဂါ မျဖစ္ပြားေအာင္ ကာကြယ္နိဳင္တဲ႔ နည္းလမ္း တစ္ခ်ိဳ႔ ကို စာဖတ္သူေတြ စိတ္၀င္စားမယ္ ထင္ပါတယ္။
ကိုယ္ကာယ ေလ႔က်င္႔ခန္း လုပ္ပါ။
ကိုယ္ကာယ ေလ႔က်င္႔ခန္း လုပ္ျခင္းဟာ ကိုယ္ခံစြမ္းအား စနစ္ကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ ေစပါတယ္။တစ္ေန႔ကို (၄၅)မိနစ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ေပးတဲ႔ သူေတြဟာ အျခားသူေတြ ထက္စာလွ်င္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား မွဳ နွဳန္းနည္းတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
စားခ်ိန္ အိပ္ခ်ိန္ မွန္ပါေစ။
အစားအေသာက္ ကို ဂရုတစိုက္ စားသံုးျခင္းဟာ ေရာဂါ ကာကြယ္နိဳင္တဲ႔ နည္းလမ္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ဗီတာမင္ ဓါတ္ေပါမ်ားတဲ႔ အသီအႏွံ မ်ားကိုေရြးခ်ယ္စား ေသာက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တစ္ေန႔ကို အိပ္ခ်ိန္(၇-၈) အနည္းဆံုး အိပ္သင္႔ သလို ေန႔လည္ ေန႔ခင္း ခဏတျဖဳတ္ အိပ္စက္ျခင္း ဟာလည္း က်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။
လက္မွန္ မွန္ေဆးပါ။
အစားအေသာက္မစားခင္ႏွင္႔ စားျပီးတဲ႔ အခါ မွာ လက္ကို ေရေႏြး၊ဆပ္ျပာ တို႔နဲ႔ ပံုမွန္ေဆးေၾကာသန္႕စင္ေပးရပါမယ္။လက္သဲခြံ ေအာက္ ႏွင္႔ လက္ေခ်ာင္းမ်ား အၾကားကို ဂရုတစိုက္ေဆးေၾကာ ေပးရပါမယ္။အမ်ားသံုး သန္႔စင္ခန္းမ်ား ကို သံုးစြဲ လွ်င္ တခါးလက္ကိုင္မ်ား၊ ေရပိုက္ေခါင္း မ်ား ကိုတစ္ခါ သံုး တစ္ရွဴးစ ျဖင္႔ ကိုင္တြယ္သင္႔ပါတယ္။
လက္ကိုသတိထား
ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ေတြဟာ အလုပ္လုပ္။ စာဖတ္၊ စကားေျပာေနစဥ္မွာ သတိမထားမိဘဲ ပါးစပ္၊ႏွာေခါင္း၊နဲ႔ မ်က္ေစ႔ ေတြကို လက္နဲ႔ ထိမိ ကိုင္မိတတ္ပါ တယ္။ဒီအျပဳ အမူေတြ ဟာ အေအးမိေရာဂါဗိုင္းရပ္ ပိုး ၀င္ေရာက္နိဳင္တဲ႔ အတြက္ သတိထားေရွာင္က်ဥ္ သင္႕ပါတယ္။
ရင္ေသြးငယ္ ကို သင္ၾကားေပးပါ။
အထက္ေဖာ္ျပ ပါအျပဳအမူ ေတြကို ကိုယ္တိုင္လိုက္နာ ဖို႔လိုသလို မိမိရင္ေသြးငယ္ ေတြကိုသင္ၾကားေပးဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။နွာေခ် ေခ်ာင္းဆို လွ်င္ လက္ကို ပ၀ါ သံုးဖို႔ ၊လက္ကို စင္ၾကယ္ေအာင္ေဆးတတ္ဖို႔၊ စတာေတြကို သင္ၾကားေပးျခင္း ျဖင္႔ တစ္ သက္လံုး အက်င္႔ေကာင္းတစ္ခု ပါသြားသလို သူတို႔ေလးေတြ ရဲ႔ က်န္းမာေရးကိုလည္း အေထာက္အကူ ျပဳေစပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆး ထိုးပါ။
အေအးမိ တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေဆး ကေတာ႔ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို႔သင္႔ေတာ္ တဲ႔ အခ်ိန္ကေတာ႔ ေအာက္တို ဘာလ မွ နိဳ၀င္ဘာလ အတြင္းျဖစ္ပါတယ္။တႏွစ္တစ္ခါ မွန္မွန္ ထိုးသင္႔ပါတယ္။ တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ေစတဲ႔ ဗိုင္းရပ္ ပိုးေတြ ဟာ ႏွစ္စဥ္ေျပာင္းလဲ တတ္လို႔ ကာကြယ္ေဆး အသစ္ေတြကလည္း ႏွစ္စဥ္ ေျပာင္းလဲ တတ္ပါတယ္။
အိမ္တြင္း သန္႔ရွင္းေရး
ေရခ်ိဳးခန္း၊ အိမ္သာ နဲ႔ မီးဖို ခန္းေတြ သန္႔ရွင္းေရးကို အထူးဂရုစိုက္ ေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။လက္ႏွီးစုတ္ ေတြ၊ ပန္းကန္ေဆး sponges ေတြကို တစ္ပါတ္ တစ္ခါ လဲလွယ္သင္႔ပါတယ္။ မလိုအပ္ဘဲ မကိုင္တြယ္သင္႔ပါဘူး။အခန္းတြင္း ေဆးေၾကာရာမွာ ဗိုင္းရပ္ ပိုးသတ္ ေဆးပါ၀င္တဲ႔ ဆပ္ျပာ ကိုသုံးစြဲ ရပါမယ္။
အလုပ္ခြင္ မွာ..
လူအမ်ား အတူတကြ လုပ္ကိုင္ရတဲ႔ အလုပ္ခြင္၊ ေက်ာင္း ေဆးရံု စတာေတြ မွာ တုပ္ေကြးေရာဂါ လြယ္လြယ္ကူကူ ကူးစက္တတ္လို႔ကာကြယ္ ေရး နည္းလမ္းမ်ားကို ၾကိဳတင္စဥ္းစားထားရပါမယ္။အခန္းအက်ယ္ အ၀န္း သင္႔တင္႔ ေလွ်ာက္ပတ္ ျပီး ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းမြန္ ရပါမယ္။ရံုးခန္းၾကမ္းျပင္ ကို antiseptic ျဖင္႔ေန႔စဥ္ ေဆးေၾကာရပါမယ္။ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးအတြက္ က်န္းမာေရးဌာနေတြက ထုတ္ေ၀တဲ႔ နံရံကပ္ စာေစာင္ေတြ ကို ျမင္သာတဲ႔ ေနရာမွာ ကပ္ထားသင္႔ပါတယ္။
က်န္းမာရႊင္လန္းၾကပါေစ….

Salmonella Symptom

Salmonella ဆိုတာဘာလဲ
Salmonella ဆိုတာ လူ သားေတြရဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း အတြင္းမွာ ေပါက္ဖြားရွင္သန္ နိဳင္တဲ႔ဘက္တီးရီးယားပိုးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။Salmonella မ်ိဳးကြဲ ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိျပီး salmonella typhimurium ႏွင္႔ samonella enteritidis ကေတာ႔ အေတြ႔ ရ အမ်ားဆံုး မ်ိဳးကြဲ ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

Sources of Salmonella
ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ စိမ္း၊ သားစိမ္း၊ငါးစိမ္းေတြ မွာ salmonella ဘက္တီးရီးယား ပိုးေတြ ပါတတ္လို႔ အသီးအရြက္ေတြ၊ အသားငါး၊ ၾကက္ဥ စတာ ေတြကို အစိမ္း စားသံုးျခင္း၊ ႏြားနိဳ႔ ကို မက်ိဳ ခ်က္ ဘဲ ေသာက္ျခင္း တို႔ကို ေရွာင္က်ဥ္ရပါမယ္။အိမ္မွာ လုပ္တဲ႔ ကြတ္ကီး၊ mayonnaise၊ ေရခဲ မုန္႔ စတာေတြ မွာ လည္း ဘက္တီးရီးယား ပိုး ပါ၀င္ေနတတ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ခ်က္ျပဳတ္ျခင္းျဖင္႔ အႏၱရာယ္ ကင္းနိဳင္လား
ေသေသခ်ာခ်ာ ေၾကာ္ခ်က္စားေသာက္လွ်င္ salmonella အႏၱရာယ္က ကင္းနိဳင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။သို႔ေပမယ္လည္း အသီးအရြက္အစိမ္းေတြ ကို ေရစင္ေအာင္ ေဆးေၾကာရံုနဲ႔ေတာ႕ အျပည္႔အ၀ အကာအကြယ္ မေပးနိဳင္ပါဘူး။ အထူးသျဖင္႔ out break ျဖစ္ေနတဲ႔ အခ်ိန္ မွာ ဆို ပို ျပီးသတိထား စားေသာက္ရပါမယ္။



FDA ရဲ႔ အၾကံျပဳခ်က္

1. အစားအေသာက္ေတြ ကို မကိုင္တြယ္ခင္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ျပီး တဲ႔ အခါ မွာေရေႏြး၊ ဆပ္ျပာ တို႔ နဲ႔ လက္ကို စင္ၾကယ္ေအာင္ ေဆးေၾကာရပါမယ္။


2. အသီးအႏွံ ေတြကို running water နဲ႔ ေဆးေၾကာရပါမယ္။


3. အသီးအႏွံ၊ သားငါးေတြ လွီးတဲ႔ စင္းႏွီးတုန္း ကို ေျပာင္စင္ေအာင္ ေဆးေၾကာရပါမယ္။တစ္ခု လွီးျပီးတိုင္း တစ္ခါ ေဆးရပါမယ္။


4. သစ္သီးေတြကို အခြံသင္ ျပီးမွ စားသံုးရပါမယ္။


5. ေရာဂါ ကူးစက္ခံထားရလွ်င္ အမ်ားသူငါ အတြက္ အစားအေသာက္ျပင္ဆင္ ျခင္းမျပဳလုပ္သင္႔ ပါဘူး။

အိမ္ေမြး တိရစာၦန္မ်ား
ေခြး၊ေၾကာင္၊ၾကက္ ငွက္မ်ား ဟာလည္း လူကဲ႔သို႔ ပဲ salmonella ကို သယ္ေဆာင္နိဳင္ေတာ႔ သူတို႔ ကို ကိုင္ တြယ္ျပီး လွ်င္ လက္ကို စင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာရပါမယ္။

ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား
Salmonella ေရာဂါ ပိုး၀င္ ျပီး ၂ ရက္ မွ ၃ ရက္ အတြင္း ကိုယ္အပူခ်ိန္ တက္တတ္ပါတယ္။ဗိုက္နာ ဗိုက္ေအာင္႔ျပီး ၀မ္းေလွ်ာ တတ္ပါတယ္။သာမန္ အားျဖင္႔ ဓါတ္ဆားေရ မ်ားမ်ားေသာက္ေပးလွ်င္လံုေလာက္ ပါတယ္။

ဘယ္လိုကုသ ၾကမလဲ
သာမန္ တိုက္ဖိြဳက္ အမ်ိဳးအစား မဟုတ္တဲ႔ salmonella infection အတြက္ ဓါတ္ဆားေရ မ်ားမ်ားေသာက္ေပး လွ်င္လံုေလာက္ ပါတယ္။ ပဋိဇီ၀ေဆး မ်ားသံုစြဲ ဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး။ (၄)ရက္ကေန(၇)ရက္ အတြင္းသက္ သာ ေပ်ာက္ကင္းနိဳင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္မ်ား၊ အသက္အရြယ္ၾကီးရင္႔ သူမ်ားကိုယ္ခံအား နည္းသူမ်ား၊ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ျပင္းထန္သူမ်ား၊ အူလမ္းေၾကာင္းျပင္ပ ကို ေရာဂါ ပ်ံႏွံ သူေ၀ဒနာရွင္ မ်ားကို ေဆးရံုတင္ကုသ ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။

တိုက္ဖိြဳက္ အမ်ိဳးအစား salmonella infection ကို ေတာ႔ ပဋိဇီ၀ ေဆး မ်ားသံုးစြဲ ကုသရပါမယ္။ Quinoloneအမ်ိဳး
အစား ပဋိဇီ၀ ေဆးေတြကို ရ ရက္ မွ ၁၄ ရက္ အထိ ေရာဂါ အေျခအေနကို လိုက္ျပီး သံုးစြဲ ရပါတယ္။ တိုက္ဖိြဳက္ အမ်ိဳးအစား salmonella ေတြရဲ႔ ပဋိဇီ၀ ေဆးေတြ ေပၚခံနိဳင္ရည္ ျမင္႔မားလာမွဳ ဟာ ေရာဂါ ကုသသူ ဆရာ၀န္ ေတြ အတြက္ေဆး၀ါးေရြးခ်ယ္ရာမွာ အခက္ ေတြ႔ေစသလို ေဆးယဥ္ပါးတဲ႔ ပိုးေတြ outbreak ျဖစ္ပြားတတ္မွဳ ဟာ ျပည္သူ႔ က်န္းမာ ေရး အဓိက စိန္ေခၚမွဳ ၾကီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ၀မ္းကိုက္ေရာဂါ ခံစားရလွ်င္ ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ားကို မိမိ သေဘာနဲ႔ ေသာက္သံုးျခင္း မျပဳ ၾကဘဲ ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားခ်က္ျဖင္႔သာ ေသာက္သံုးၾကဖို႔ နိဳးေဆာ္လိုက္ပါတယ္။

Kawasaki Disease

Kawasaki disease ကို စာဖတ္ ပရိတ္သတ္ေတြ သိတဲ႔ သူရွားပါလိမ္႔မယ္။အျခားေရာဂါ ေတြနဲ႔ စာရင္ ျဖစ္ပြားမွဳ နွဳန္း နည္းတဲ႔ အတြက္ လူသိနည္းပါတယ္။အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ မွာ အဓိက ျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္။အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု မွာ ကေလး ၁ သိန္ ကို ၁၉ ေယာက္ ႏွဳန္းျဖစ္ပြားျပီးဂ်ပန္ နဲ႔ ကိုရီးယားနိဳင္ငံလို အာရွ နဳိင္ငံ ေတြ မွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ေရာဂါ ဘာေၾကာင္႔ ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာ တိတိက်က် မသိေသးေပမယ္႔ ဗိုင္းရပ္ ပိုးတစ္မ်ိဳးေၾကာင္႔လို႔ ယူဆ ရပါတယ္။ေဆာင္းရာသီ မွာအျဖစ္မ်ားေလ႔ ရွိျပီး တစ္ခါ တစ္ရံ outbreak အေနနဲ႔ ေတာင္ ျပန္႔ပြားတတ္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ပထမ အဆင္႔
အဓိက လကၡဏာ က ေတာ႔ ကိုယ္အပူခ်ိန္ အလြန္ အမင္းတက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။(၁၀၄) ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ အထက္ တက္တတ္ျပီး(၅)ရက္နဲ႔ အထက္ အဖ်ားမက်တတ္ပါဘူး။အျခားလကၡဏာ ေတြအေနနဲ႔

1. မ်က္လံုး အရမ္းနီျခင္း


2. ရင္ဘတ္နဲ႔ ၀မ္းဗိုက္ေပၚ မွာ အနီကြက္မ်ား ေပၚျခင္း


3. ႏွဳတ္ခမ္း ေျခာက္ျပီး ကြဲျခင္း


4. လွ်ာေယာင္ရမ္းျပီး ျဖဴေနျခင္း


5. လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း


6. လက္ဖ၀ါး၊ေျခဖ၀ါးမ်ားေရာင္ရမ္းျပီး နီရဲေနျခင္း


7. ျပန္ရည္က်ိတ္ မ်ားေယာင္ရမ္္းနာက်င္ျခင္း

ဒုတိယ အဆင္႔
အဖ်ားတက္ျပီး ၂ ပါတ္ အၾကာ ကို ဒုတိယ အဆင္႔လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ဒီကာလ မွာကေလးငယ္ဟာအဆစ္အျမစ္နာျခင္း၊အန္ျခင္း၊၀မ္းေလွ်ာျခင္းစတာေတြကို ခံစားရနိဳင္ပါတယ္။လက္ဖ၀ါး ေျခဖ၀ါးမ်ားမွ အေရျပားမ်ား အဖတ္လိုက္ကြာက် တတ္ပါတယ္။ေဖာ္ျပ ပါ လကၡဏာ ေတြ ေတြ႔လွ်င္ေတာ႔ ေဆးခန္းကို အျမန္ ျပသ သင္႔ပါတယ္။
Kawasaki ေရာဂါ နဲ႔ ပက္သက္ျပီးေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ႔ ေနာက္တစ္ခ်က္က heart attack လို႔ေခၚတဲ႔ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါပဲ ျဖစ္ပါတယ္။kawasaki ေရာဂါကို ကုသမွဳ မယူလွ်င္ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားေယာင္ရမ္းေစျခင္း၊ ေသြးေၾကာနံရံ ေဖာင္းႀကြျခင္း တို႔ ျဖစ္ေစကာ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရေစပါတယ္။ပထမ အဆင္႔ ကာလ မွာ gamma globulin နဲ႔ အက္စပရင္ ေဆးမ်ားသံုးပီးကုသမွဳ ခံယူလွ်င္ေတာ႔ သက္သာေပ်ာက္ကင္းနိဳင္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ္႔လည္း အသက္ၾကီးတဲ႔ အခါ မွာ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားနိဳင္ေျခ ပိုမ်ားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။Kawasaki ေရာဂါ သည္ကေလးငယ္ေတြကို ကုသေနစဥ္ နဲ႔ ကုသျပီးကာလ မွာ echocardiography ေခၚ ႏွလံုး ပံုေဖၚစက္နဲ႔ ကေလးရဲ႔ ႏွလံုး အေျခအေနကို စမ္းသပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။Kawasaki ေရာဂါ ဟာ ကာကြယ္လို႔ မရေသးတဲ႔ အတြက္အေစာပိုင္းကာလ မွာ ထိေရာက္စြာ ကုသဖို႔ လိုပါတယ္။ဒါေၾကာင္႔ ကေလးမိဘေတြ အေနနဲ႔ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ႔ တဲ႔ လကၡဏာ ေတြ ေတြ႔ခဲ႔ရင္ နီးစပ္ရာ ေဆးခန္းကို ခ်က္ခ်င္းသြားေရာက္ကုသ မွဳခံယူၾကဖို႔ လိုပါတယ္…က်န္းမာ ရႊင္လန္းၾကပါေစ။

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးဆိုတာ မေ၀းေတာ႔ပါ

ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ဆိုတာ ျမန္မာ စာဖတ္ပရိတ္သတ္ ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျပီးသားပါ။ျခင္ေၾကာင္႔ ကူးစက္တတ္တဲ႔ ဒီေရာဂါ ေၾကာင္႔ တစ္ႏွစ္ ကို လူတစ္သန္းခန္႔အသက္ဆံုးရွံဳး ေနရပါတယ္။ျမန္မာ အပါအ၀င္ အာရွနိဳင္ငံ တစ္ခ်ိဳ႔ နဲ႔ အာဖရိက နိဳင္ငံ ေတြဟာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ဒဏ္ကို အမ်ားဆံုး ခံစားေနရပါတယ္။ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အတြက္ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြက ေက်းလက္ေဒသ ေတြမွာ အသိပညာေပး ေဟာေျပာပြဲ ေတြ၊ ကာကြယ္ေဆးတိုက္ေကြၽးျခင္း ေတြ ကုိ အားၾကိဳးမာန္တက္ လုပ္ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။ Rural health centre လို႔ ေခၚတဲ႔ ေက်းလက္က်န္းမာ ေရး ဌာန ေတြဟာ ဒီေရာဂါ ကာကြယ္ကုသေရး အတြက္ ေရွးတန္းကေနတက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါတယ္။ငွက္ဖ်ားေရာဂါ နဲ႔ ပက္သက္ျပီး ကမာၻကလည္း အထူးစိတ္၀င္စားပါတယ္။ ဘီလ္ဂိတ္နဲ႔ Bono လို ခ်မ္းသာႀကြယ္၀ သူေတြက ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္ျပီး သုေတသနလုုပ္ငန္းမ်ား၊ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ား မွာအလံုးအရင္းနဲ႔ ကူညီေနတာလည္း ခ်ီးက်ဴးဖို႔ေကာင္းပါတယ္။သူတို႔ လိုေငြးေၾကးစိုက္ထုတ္ကူညီမွဳ႕ မ်ားေၾကာင္႔ မၾကာေတာ႔တဲ႔ အခ်ိန္ အတြင္း မွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပိုးကို ကာကြယ္နိဳင္တဲ႔ ေဆး၀ါးတစ္မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္နိဳင္ေတာ႔ မွာပါ။



ကင္ညာနဲ႔ တန္ဇန္နီးယား (၂)နိဳင္ငံ မွာ ျပဳလုပ္တဲ႔ အဆိုပါ သုေတသန ဟာ RTS ႏွင္႔ AS02 ဆိုတဲ႔ ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးကို အသံုးျပဳထားပါတယ္။ကာကြယ္ေဆးထိုး ထားတဲ႔ ကေလးေတြ မွာ ငွက္ဖ်ားပိုးကူးစက္ခံ ရမွဳ(၆၅) ရာခိုင္ႏွဳန္း ေလ်ာ႔နည္းျပီး၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ျဖစ္ပြားမွဳႏွဳန္း (၅၉) ရာခိုင္ႏွဳန္း ေလ်ာ႔နည္းတာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ဒါေၾကာင္႔ မၾကာခင္ အခ်ိန္ အတြင္းမွာ RTS ႏွင္႔ AS02 ကာကြယ္ေဆး ေတြကို အျခား ကာကြယ္ေဆးထိုး အစီအစဥ္ မ်ားနဲ႔ အတူ ကေလးငယ္ေတြ မွာ အသံုးျပဳ နိဳင္ေတာ႔ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။မိုဇမ္ဘစ္ နိဳင္ငံ မွာ ျပဳလုပ္တဲ႔ အျခား သုေတသန တစ္ခုမွာလည္း ေရာဂါ ကူးစက္မွဳ ႏွဳန္း(၅၈)ရာခိုင္ႏွဳန္း အထိေလ်ာ႔နည္းတာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

ဒီသုေတသနရဲ႔ အျပီးသပ္လုပ္ငန္းေတြ ကို ၂၀၀၉ ႏွစ္ဦး ပိုင္းမွာ အာဖရိက နိဳင္ငံ(၇) နိဳင္ငံ မွာ လုပ္သြားဖို႔ရွိပါတယ္။အျပီးသတ္ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ မွာ ဒီကာကြယ္ေဆးရဲ႔ ထိေရာက္မွဳ ၊ၾကာရွည္ သံုးစြဲနိဳင္မွဳ၊လံုျခံဳ စိတ္ခ်ရမွဳ စတာေတြကို ေလ႔လာ သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။အဆိုပါ လုပ္ငန္းမ်ား ေအာင္ျမင္စြာ ျပီးဆံုးသြားမယ္ဆိုလွ်င္ေတာ႔ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ဆိုတာ ပိုလီယို ႏွင္႔ ေက်ာက္ေရာဂါ ကဲ႔သို႔ပဲေဆးထိုး ျပီးကာကြယ္နိဳင္ေတာ႔ မွာ ျဖစ္ပါတယ္…

Understanding MRSA (Methicillin resistant Staphylococcus aureus)

MRSA ဆိုတဲ႔ အသံုး အႏွဳံးကို ေဆးေလာက အသိုင္းအ ၀ိုင္းမွာေတာ႔ ၾကားဘူးၾက ပါလိမ္႔မယ္။ သာမန္ အရပ္သူ အရပ္သားေတြ ကေတာ႔ သိသူရွား ပါလိမ္႔မယ္။ဒါေၾကာင္႔ ေဆးပညာဗဟု သုတရေအာင္ မနဲ႔ေမာင္ ဘေလာ႔မွ တဆင္႔တင္ျပ လိုက္ပါတယ္။

MRSA ဆိုတာဘာလဲဘက္တီးရီးယား ပိုးတစ္မ်ိဳးရဲ နာမည္ ျဖစ္ျပီး ခႏၶာကိုယ္ အႏွံ႔အျပား မွာျပည္တည္နာမ်ားျဖစ္ပြားေစ ပါတယ္။အျခား ဘက္တီးရီးယား ပိုးေတြနဲ႔ မတူတာက MRSA ဟာပဋိဇီ၀ ေဆးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကို ခံနိဳင္ရည္ ရွိတာေၾကာင္႔ အရပ္ အေခၚ ေဆးမတိုးဘူး လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြက ေတာ႔ ျဖစ္ပြားတဲ႔ ေနရာ ေပၚမူျပီး မတူညီနိဳင္ ပါဘူး။မ်ားေသာအားျဖင္႔ အေရျပားေပၚ ေပၚမွာ ျပည္တည္နာ မ်ားျဖစ္ပြားတတ္ပါတယ္။ အမ်ားစု ဟာ ေရာဂါ လကၡဏာ မျပင္းထန္ဘဲ တစ္ခါ တစ္ရံ မွာေတာ႔ ေသြးဆိပ္ တက္ျခင္းကဲ႔ သို႔ ျပင္းထန္တဲ႔ ေ၀ဒနာ ခံစားရကာာ အသက္ အႏၱရာယ္ ထိခိုက္ ေစနိဳင္ပါတယ္။အဆုတ္မွာျပည္တည္နာျဖစ္လွ်င္ေတာ႔ျပင္းထန္တဲ႔ နမိုးနီးယား ေရာဂါ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေဆးေလာက မွာ အသံုးမ်ားတဲ႔ amoxicillin, penicillin, oxacillin ,methicillin စတဲ႔ ပဋိဇီ၀ ေဆးမ်ားကို ခံနိဳင္ရည္ရွိတာ ေတြ႔ရတဲ႔ အတြက္ MRSA ကို ကုသရန္ ေဆး၀ါးေရြးခ်ယ္ ရာမွာကန္႔သတ္ခ်က္ ေတြ မ်ားလွပါတယ္။

ဘယ္လို ကူးစက္တတ္သလဲ
MRSA ပိုးဟာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္အေရျပားျခင္း ထိေတြ႔ရာမွ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ေဆးရံု ေဆးခန္းေတြ မွာ ကူးစက္ႏွဳန္းျမင္႔မားပါတယ္။ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားစနစ္ က်ဆင္းေနသူေတြ မွာ ကူးစက္ဖို႔ အခြင္႔အလမ္း ပိုမ်ားပါတယ္။ ခြဲစိတ္ ခန္း သံုး ပစၥည္းမ်ား၊ဆီးပိုက္ႏွင္႔ အျခား drainage tubes မ်ား၊ အထူးၾကပ္မတ္ ကုသေဆာင္သံုး ပစၥည္းမ်ား မွ ကူးစက္နွဳန္းဟာ အရမ္းျမင္႔မားလွတဲ႔ အတြက္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြ အေနနဲ႔ အထူးသတိထား ဖို႔လိုအပ္သလို outbreak ျဖစ္လာလွ်င္ ၾကိဳတင္လုပ္ေဆာင္ရန္ စီမံခ်က္မ်ား ရွိဖို႔လိုပါတယ္။

Community- Associated MRSA
CA-MRSA ဆိုတာ ကေတာ႔ သာမန္က်န္းမာတဲ႔ သူေတြ မွာ ရွိတဲ႔ MRSA ပိုးကို ေခၚပါတယ္။သူတို႔ ဟာ ေဆးရံုတက္ ကုသမွဳမယူၾက ပါဘူး။ သာမန္ သူေတြ လိုပဲ ဘာမွ မျဖစ္သလို ေနေနၾကပါတယ္။ CA- MRSA ဟာ အားကစား Camp မ်ားကဲ႔ သို႔ လူအမ်ား တစ္ေနရာ တည္းမွာ စုေ၀းေနထုိုင္ တတ္တဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။CA-MRSA ျဖစ္ပြား ႏွဳန္းဟာ ဖြံ႔ျဖိဳးျပီး နိဳင္ငံ ေတြမွာေတာင္ တစ္ေန႔ တျခား တိုးတက္လွ်က္ ရွိပါတယ္။

ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
ျဖစ္ပြားတဲ႔ ေနရာ ေပၚမူတည္ျပီး ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြ မတူကြဲျပာတတ္ပါတယ္။အေရျပားေပၚမွာ အျဖစ္မ်ားျပီး ျပည္တည္နာ အေနနဲ႔ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။တစ္ခ်ိဳ႔ လူနာေတြက MRSA ကို သတိမထားမိဘဲ ပင္႔ကူ ကိုက္၊ကင္းထိုး တယ္လို႔ ေျပာတတ္ပါတယ္။ေရာဂါ ပိုး၀င္တဲ႔ အေရျပားဟာ အနည္းငယ္ပူျပီး နီကာ နာက်င္တတ္ေတာ႔ ပင္႔ကူကိုက္တယ္ထင္စရာပါပဲ။အဆုပ္မွာ ကူးစက္ျပီး နမိုးနီးယား ျဖစ္ပြားလွ်င္ေတာ႔ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အဖ်ားတက္ျခင္း၊ ခ်မ္းတုန္ တတ္ျခင္း၊ အသက္ရွဴ မ၀ျခင္းစတဲ႔ ေ၀ဒနာမ်ားခံစားရတတ္ပါတယ္။ဆီးလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ေသြးေၾကာထဲ ကို ကူးစက္တတ္တာေၾကာင္႔ ဆီးပူ၊ဆီးက်င္ ျခင္း၊ေသြးဆိပ္ တက္ျခင္း စတဲ႔ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ မ်ားလည္းရရွိခံစားရတတ္ပါတယ္။

အေရျပားေပၚ မွာ ျပည္တည္နာ ေပါက္လို႔ ပဋိဇီ၀ ေဆးေသာက္တာ(၃)ရက္ ျပည္႔ေပမယ္႔ အနာ က မသက္သာတဲ႔ အျပင္ ပိုလည္းဆိုးလာ၊အဖ်ားတက္လာတယ္ဆိုရင္ေတာ႔ နီးစပ္ရာေဆးခန္းမွာ သြားေရာက္ ကုသမွဳ ခံယူရပါမယ္။

ကေလးငယ္မ်ားက်န္းမာ

(ရ)Over The Counter Drugs
အသက္ (၄) ႏွစ္ေအာက္ကေလး ငယ္ေတြကို over the counter ေဆး၀ါးမ်ား မေပးသင္႔ဘူးလို႔ အပိုင္း(၁) မွာ ေဖာ္ျပခဲ႔ပါတယ္။ေလးႏွစ္အထက္ သားသားမီးမီးေတြ အေအးမိ၊ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါ ခံစားရတယ္ ဆိုလွ်င္ေတာ႔ ေဆးဆိုင္မွာ အလြယ္တကူ ရရွိနိဳင္တဲ႔ အေအးမိေပ်ာက္ေဆး မ်ားကို သံုးစြဲ နိဳင္ပါတယ္။တစ္ခုသတိထားရ မွာက မိမိရင္ေသြးကို တိုက္တဲ႔ ေဆးဟာ သူ႔အသက္အရြယ္ အတြက္ စနစ္တက် ေဖာ္စပ္ထားတဲ႔ သင္႔ေတာ္တဲ႔ ေဆး၀ါးျဖစ္ရပါမယ္။ေဆးအညႊန္းမွာ ကေလးမ်ား အတြက္ သီးသန္႔ေဖာ္ျပထား မွသာ အသံုးျပဳရပါမယ္။ လူၾကီးေတြ ေ

သာက္တဲ႔ ေဆး ကို မိမိ ထင္သလို အပိုင္းပိုင္းျပီး တိုက္ေကြၽးျခင္း မျပဳလုပ္သင္႔ပါဘူး။
(၈) ေဆးႏွစ္မ်ိဳးသံုးစြဲသင္႔ပါသလား။
အေအးမိ၊ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါ ကုသေဆးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ႔ ဓာတုေဗဒပစၥည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဟာ တူညီေန တတ္ပါတယ္။ကုမၸဏီ အမ်ိဳးမ်ိဳးက နာမည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးထားတတ္တဲ႔ တူညီတဲ႔ ေဆး၀ါေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ဒါေၾကာင္႔ ေဆးႏွစ္ မ်ိဳး ေပါင္းေပးမိလွ်င္ ေဆးအလြန္ အကြၽံျဖစ္ျပီး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။

(၉)ေဆးပမာဏ ခ်ိန္ဆနည္း။
ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ ေဖာ္စပ္ထာတဲ႔ ေဆးအရည္မ်ားမွာ အမွတ္အသား လုပ္ထားတဲ႔ ဇြန္းငယ္ေလးမ်ား ပါ၀င္ျပီးျဖစ္ပါတယ္။ဇြန္ငယ္ေလးေတြ မပါဘူးဆိုလွ်င္ေတာ႔ လက္ဖက္စားဇြန္း ကို အသံုးျပဳနိဳင္ပါတယ္။ ေဆးတိုက္ရန္ အသံုးျပဳေသာ ဇြန္းကိုသတ္သတ္ မွတ္မွတ္ တစ္ခုတည္း သံုးစြဲရပါမယ္။

(၁၀)အန္လွ်င္ေဆးျပန္တိုက္ရမွာလား။
မိဘ ေတြက ကေလးအန္ရင္ ေဆးျပန္တိုက္တတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ႔ ကေလးရဲ႔ ကိုယ္ခႏၶာ ထဲကို ေဆးပမာဏ ဘယ္ေလာက္ေရာက္သြားျပီ ဆိုတာ မသိတဲ႔ အတြက္ ထပ္မတိုက္သင္႔ပါဘူး။ မလိုအပ္ဘဲ ေဆးပမာဏ မ်ားသြားရင္ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ရတတ္ပါတယ္။

(၁၁)ကေလးအိပ္ေနလွ်င္ နိဳးသင္႔ပါသလား။
အေအးမိ၊ႏွာေစး ေခ်ာင္းဆိုး ကေလးငယ္ေတြအတြက္ အိပ္စက္ျခင္း ဟာ ထိေရာက္တဲ႔ ကုသမွဳ တစ္ခုပါ။ဆရာေျပာ တဲ႔ ဆန္တစ္ခြဲ တစ္စိတ္နဲ႔ မလဲ ဆိုသလို အခ်ိန္ အတိအက် တိုက္စရာ မလိုပါဘူး။ အိပ္ယာနိဳးမွ ေဆးတိုက္လို႔ရပါတယ္။

(၁၁)အျခားသတိျပဳစရာမ်ား။
ကေလးငယ္ေတြ ဆိုတာ လူၾကီးလုပ္တာ ကို အတုယူတတ္ပါတယ္။ကေလးငယ္ေတြ ေရွ႔မွာ ေဆးေသာက္ျပတာမ်ိဳး မလုပ္သင္႔ ပါဘူး။စားစရာ ထင္ျပီး မလိုအပ္ဘဲ ယူစားမွာ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ေဆးကို ခ်ိဳခ်ဥ္ဆိုျပီး ညာတိုက္တတ္တဲ႔ မိဘေတြ ေတြ႔ဘူးပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္ေဆးေတြဟာ အနံ အရသာ ေကာင္းေအာင္စီမံထားတတ္ ၾကလို႔ ကေလးေတြ အလြန္ခံတြင္းေတြ႔တတ္ပါတယ္။သေရစာ အျဖစ္ ခဏခဏ ယူေသာက္မိမွာ ကို မိဘေတြ သတိျပဳရပါမယ္။ ကေလးေတြ လက္လွမ္းမွီနိဳင္မယ္႔ ေနရာ မွာ မထားသင္႔ ပါဘူး။

ကေလးငယ္ေလးေတြ နာမက်န္းျဖစ္တဲ႔ အခါ အဓိက အနီးကပ္ ေစာင္႔ေရွာက္ရတာ မိဘအုပ္ထိန္းသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္၊ဆရာမေတြ ညႊန္ၾကားတဲ႔ အတိုင္းအတိအက် လိုက္နာေဆာင္ရြက္ ဖို႔လိုပါ တယ္။ဒီလို လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ နိဳင္ဖို႔ဆို တာလည္း ေဆးပညာ ဗဟုသုတ အေတာ္အသင္႔ရွိ ဖို႔လိုသလို ရွိတဲ႔ဗဟုသုတ ကိုလည္း ေန႔စဥ္ ေနထိုင္စားေသာက္တဲ႔ အခါ အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ် သြားဖို႕လိုပါတယ္။တစ္ခ်ိဳ႔ ကေလးမိဘ ေတြကေတာ႔ ဘာလုပ္ရမယ္၊ ဘာမလုပ္ရဘူး သိၾကပါတယ္။ဒါေပမယ္႔ လက္ေတြ႔မွာေတာ႔ လိုက္နာတာနည္းၾကပါတယ္။

ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႔ၾကပါေစ….
မနဲ႔ေမာင္

ရင္ေသြးငယ္မ်ားက်န္းမာေရး(၁)

ဒီပိုစ္႔ကို မေရးခင္ ဘေလာ႔ကိုလာလည္တဲ႔ စာဖတ္သူေတြကို ႏွစ္သစ္ကူး ဆုမြန္ေတာင္းပါတယ္။ႏွစ္သစ္မွာ ကိုယ္က်န္းမာ စိတ္ခ်မ္းသာ ျပီးေအာင္ျမင္မွဳေတြ တစ္သီၾကီးရဖို႕မနဲ႔ေမာင္ က ဆုေတာင္းေပးပါတယ္။စာေမးပြဲ ကာလ မွာ စာမေရးတာ ၾကာသြားေတာ႔ အမွန္တကယ္၀န္ခံ ရရင္ စာျပန္ေရးရမွာ ေတာ္ေတာ္ အပ်င္းထူေနပါတယ္။ ရင္ေသြးငယ္မ်ားက်န္းမာေရး လို႔ဆိုေပမယ္႔ အဓိက တင္ျပသြားမွာ ကေတာ႔ အေအးမိ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုး ျဖစ္တဲ႔ ကေလးငယ္ေတြ ကို မိဘ အုပ္ထိန္းသူေတြ အေနနဲ႔ ဘယ္လို ဂရုစိုက္ ျပဳစုကုသ ရမယ္ဆိုတဲ႔ အခ်က္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(၁) ကေလးအဖ်ားတက္ေနရင္ ဘာလုပ္သင္႔သလဲ
ကေလးဆရာ၀န္ေတြ အလိုအရေတာ႔ ကေလးရဲ႔ ကိုယ္အပူခ်ိန္ဟာ ၁၀၀.၄ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ရွိရင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ တက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သာမန္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကေတာ႔ ၉၈.၆ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ပါ။သင္႔ရင္ေသြးငယ္ဟာ

1. အသက္ေလးလေအာက္ ျဖစ္လွ်င္
2. တျခား လကၡဏာ ေတြ ရွိလွ်င္
3. အဖ်ားရက္ ရွည္ေနလွ်င္

ဆရာ၀န္ ထံ သြားေရာက္ျပသ ျပီး ကုသမွုခံယူရပါမယ္။ကေလးငယ္ေတြကိ အဖ်ားက် ဖို႔ အိမ္သံုးေဆး အက္စပရင္ ျဖင္႔ ကုသျခင္း ကို ေရွာင္က်ဥ္သင္႔ ပါတယ္။အက္စပရင္ ေသာက္သံုျခင္းျဖင္႔ ကေလးငယ္ေတြ မွာ Reye လို႕ ေခၚတဲ႔ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးရရွိနိဳင္ပါတယ္။

(၂) အဖ်ားက်ဖို႔ တျခားဘာေတြလုပ္နိဳင္ေသးလဲ
ကေလးရဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ ကို ေရပတ္နဲ႔တိုက္ေပးနိဳင္ပါတယ္။သတိထားရမွာက ေရေအးကို မသံုးမိဖို႔ပါပဲ။တစ္ခ်ိဳ႔ မိဘေတြက ေအးေလေကာင္းေလ ထင္ျပီး ေရခဲေရနဲ႔ တိုက္ေပးတာ ၾကားဖူးပါတယ္။ေရေႏြးေလးေရာျပီး ေရပတ္တိုက္ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ကေလးငယ္ မွာ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ တဲ႔ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြ ေတြ႔တယ္ဆိုရင္ ေတာ႔ ေဆးခန္းကို အျမန္ေျပးျပီးကုသမွဳ ခံယူရပါမယ္။ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္တဲ႔ လကၡဏာေတြက ေတာ႔ ငိုလွ်င္မ်က္ရည္ မထြက္ျခင္း၊ လွ်ာႏွင္႔ ခံတြင္း ေျခာက္ကပ္ေနျခင္း၊ဆီးမေပါက္ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ မိခင္နဲ႔ အုပ္ထိန္းသူမ်ားအေနနဲ႔ ကေလးကို ၂ နာရီျခားတစ္ခါ နိဳ႔တိုက္ေပးနိဳင္လွ်င္ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ္႕မယ္။

(၃)ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္ေခၚမလဲ
ျမန္မာ ျပည္မွာေတာ႔ ဆရာ၀န္ကို အိမ္ေခၚကုေလ႔ သိပ္မရွိပါဘူး။ ေဆးခန္းျပတာ မ်ားပါတယ္။ကေလးအဖ်ားတက္တိုင္း သာမန္အားျဖင္႔ ေဆးခန္းျပၾကတာနည္းပါတယ္။အိမ္သံုးေဆး၀ါးနဲ႔ ကုရင္ကု၊ မဟုတ္ရင္ ရိုးရာ တိုင္းရင္ေဆး၊ေဆးျမီးတိုနဲ႔ ကုတတ္ၾကပါတယ္။သို႔ေပမယ္႔လည္း အႏၱရာယ္ရွိနိဳင္တဲ႔ အေျခအေန ၊ လကၡဏာ ေတြကို မိဘ အုပ္ထိန္းသူေတြ အေနနဲ႔ သိရွိထားျပီး အျမဲေစာင္႔ၾကည္႔ေနဖို႔လိုပါတယ္။အဆိုပါလကၡဏာေတြ ကေတာ႔ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္သည္႔ လကၡဏာ ရွိျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ အေရးျပားေပၚတြင္ အကြက္မ်ားေပၚျခင္း၊အာသီးေရာင္ျခင္း၊အစာလံုး၀ မစားေတာ႔ျခင္း တို႔ျဖစ္ပါတယ္။

(၄)ၾကက္စြပ္ျပဳတ္ ေသာက္ျခင္းျဖင္႔ အက်ိဳးရွိနိဳင္ပါသလား
တစ္ခ်ိဳ႔႔ သုေတသန စာတမ္းေတြကကေတာ႔ ၾကက္စြပ္ျပဳတ္ဟာ ေရာင္ရမ္းမွဳ ကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဆိုပါ အခ်က္မမွန္လွ်င္ေတာင္ ၾကက္စြပ္ျပဳတ္ ဟာ ကေလးငယ္ အတြက္ အဟာရ ျဖစ္ေစပါတယ္။ေရေႏြးေငြ႔ ရွဴ ေစျပီး ႏွာေခါင္းပိတ္ သက္သာေအာင္ လုပ္နိဳင္သလို ရင္ဘတ္ကို ပြတ္ေပးျခင္းျဖင္႔ အခြၽဲၾကပ္တာ သက္သာေစပါတယ္။

(၅)လည္ေခ်ာင္းနာတာ ကို ဘယ္လို ကုသမလဲ
ကေလးငယ္ေတြမွာ လည္ေခ်ာင္းနာတာဟာ သာမန္အားျဖင္႔ အေအးမိတာေၾကာင္႔ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ၄-၅ရက္ခန္႔ၾကာတတ္ျပီး အသက္ (၂) ႏွစ္ အထက္ ကေလးေတြမွာေတာ႔ ေရေႏြးကို ပ်ားရည္အနည္းငယ္ေရာျပီးတိုက္လွ်င္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။ Strepsil ကဲ႔ သို႔ ငံုေဆးမ်ားကိုလည္း သံုးစြဲနိဳင္ပါတယ္။ စတရက္တို ေကာ႔ကပ္ ပိုးေကာင္ေၾကာင္႔ျဖစ္တဲ႔ လည္ေခ်ာင္းနာေရာ ဂါ က ေတာ႔ အေအးမိတာနဲ႔ တြဲ ျပီးမလာတတ္ပါဘူး။ စတရက္တိုေကာ႔ကပ္ လို႔ သံသယ ရွိရင္ေတာ႔ ဆရာ၀န္ဆီ အျမန္ သြားေရာက္ ျပီးကုသမွဳခံယူသင္႔ ပါတယ္။ပဍိဇီ၀ေဆးမ်ားျဖင္႔ ထိေရာက္စြာ ကုသမွဳ မလုပ္ခဲ႔ ရင္ ေနာင္မွာ ႏွလံုး အဆို႔ရွင္ေတြကို ထိခိုက္ေစတတ္ပါတယ္။

(၆) အသက္အရြယ္နဲ႔ အိမ္သံုးေဆး
အသက္(၄) ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြကို အိမ္သံုးေဆး(Over the counter) ဆရာ၀န္ လက္မွတ္မပါဘဲ ၀ယ္နိဳင္ေသာေဆးေတြ သံုးျပီး မိမိသေဘာနဲ႔ မကုသသင္႔ပါဘူး။အဆိုပါေဆး၀ါေတြျဖင္႔ကုသျခင္းျဖင္႔ ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးက ပိုမ်ားေစပါတယ္။ကေလးကို ေရမ်ားမ်ားတိုက္ေပးျခင္း၊ ေရပတ္တိုက္ေပးျခင္း၊ေရေႏြးေငြ႔ ရွဴေစျခင္း စသည္႔ နည္းလမ္းမ်ားက ပိုမိုထိေရာက္ေစပါတယ္။