Smoking and Heart

ေဆးလိပ္ႏွင္႔ ႏွလံုးေရာဂါ
ေဆးလိ္ပ္မေကာင္းေၾကာင္းေရး လြန္းလို႔ေဆးလိပ္ ကုမၸဏီေတြက အျမင္ကပ္ေနေလာက္ျပီ ထင္ပါတယ္။ႏွစ္စဥ္ စက္တင္ဘာလ ၂၈ရက္ေန႔က ကမၻာ႔ႏွလံုး မ်ားေန႔ျဖစ္ ပါတယ္။ကမၻာ႔ ႏွလံုးေစာင္႔ေရွာက္ေရး အဖြဲ႔ၾကီးမွ ဦးစီးျပီးွ နွစ္စဥ္ က်င္းပေနတဲ႔ ဒီေန႔မွာ တစ္ခုခုေရး ခ်င္တာနဲ႔ ေဆးလိပ္မ ေကာင္းေၾကာင္း ကိုပဲေရးဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ဒီႏွစ္ကမၻာ႔ႏွလံုး မ်ားေန႔ရဲ႔ ေဆာင္ပုဒ္ကလည္း ႏွလံုးအႏၱရာယ္ သိရွိကာကြယ္(Do you know your risk?) ဆုိေတာ႔ စာဖတ္သူေတြထဲ မွာမသိ တဲ႔သူသိေအာင္သိျပီးသားသူပိုျပီး သတိထား မိေအာင္ ဒီေခါင္းစဥ္ေလး ကိုေရြးခ်ယ္လိုက္ ပါတယ္။

သိျပီးသားသူဆို တဲ႔ထဲ မွာဆရာ၀န္ေတြက ထိပ္ဆံုးကပါ။ကြၽန္ေတာ္အခု စာသင္ေနတဲ႔ေဆးရံု က ႏွလံုးအထူး ကုေဆးရံုၾကီးတစ္ခုပါ။Ward တစ္ခုထဲ မွာ အတူတူ အလုပ္လုပ္ ေနတဲ႔ လက္ေထာက္ ဆရာ၀န္(၁၅) ေယာက္ခန္႔ ရွိပါတယ္။သူတို႔ရဲ႔ DUTY COAT ထဲမွာေဆးလိပ္ ဘူးကိုယ္စီ ရွိၾကပါတယ္။မနက္ပိုင္း လူနာၾကည္႔ခ်ိန္ျပီးတာနဲ႔ smoking zone(ေဆးလိပ္ေသာက္ ရန္ သတ္မွတ္ ထားေသာေနရာ) ကိုေျပးၾက တာပါပဲ။သူတို႔အတြက္ လူနာၾကည္႔ခ်ိန္ (၁)နာရီေလာက္ကို ခက္ခက္ခဲခဲ ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ႔ ရပံုပါပဲ။ေနာက္ ပါေမာကၡၾကီး။ သူကေတာ႔ေန႔လည္းပိုင္း စာသင္ခန္းမွာ (၄၅)မိနစ္စာသင္ျပီး တာနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္ နားခ်ိန္ေပး ပါတယ္။ ေဆးလိပ္တစ္လိပ္ကုန္မွ စာသင္ခန္း ကိုျပန္လာပါတယ္။ဆရာ၀န္ေတြ ကိုယ္တိုင္နစ္ကိုတင္း ရဲ႔သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။

သာမန္စာဖတ္ သူေတြကေတာ႔ ေဆးလိပ္နဲ႔ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာေရာဂါေတြ ဆက္ႏြယ္ေန တယ္ဆိုတဲ႔အေၾကာင္းသိျပီးၾကမွာပါ။ ႏွလံုးက်န္းမာေရးနဲ႔ ပက္သက္ရင္ေတာ႔ သိတဲ႔သူနည္းပါလိမ္႔မယ္ငယ္ငယ္ကျမန္မာရုပ္ျမင္သံၾကား မွာပညာေပးဇာတ္လမ္းတိုေလးၾကည္႔ဖူးပါတယ္။ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီး ဌာနကေတာ႔နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ တတ္နိဳင္သမွ် ပညာေပးေနတာပါပဲ။

ႏွလံုးေရာဂါ ေတြျဖစ္ေစနိဳင္တဲ႔ အေျခခံအေၾကာင္း အရင္းေတြထဲ မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းက အဓိက အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ေန႔စဥ္ေဆးလိပ္ ဘယ္ႏွစ္လိပ္ေသာက္တယ္ ဆိုတဲ႔အခ်က္ က ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ပြား မွဳ အေပၚမွာတိုက္ရိုက္အက်ိဳးသက္ေရာက္ပါတယ္။မ်ားမ်ားေသာက္ေလ ျဖစ္ဖို႔ အလားအလာပိုမ်ားေလပါပဲ။ေန႔စဥ္ေဆးလိပ္ တစ္ဘူးကုန္ေအာင္ ေသာက္တဲ႔ သူဟာ ေဆးလိပ္လံုး၀ မေသာက္တဲ႔ သူနဲ႔စာရင္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္နိဳင္ေျခ (၂)ဆပိုမ်ားပါတယ္ေဆးလိပ္လည္းေသာက္တယ္သေႏၱတားေဆးေတြလည္းသံုးစြဲ
တယ္ဆိုတဲ႔အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ေတာ႔ ျဖစ္နိဳင္ေျခပို မ်ားပါတယ္။

ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္ဆိုတဲ႔ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ တဆင္႔ခံေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း (secondhand smoke) လည္းပါ၀င္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင္႕ ေသဆံုးသူ ၃၅၀၀၀ ခန္႔ဟာ ဒီလို တဆင္႔ခံေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ႏွင္႔တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

ေဆးလိပ္ႏွင္႔ႏွလံုးေရာဂါ ဘယ္လိုဆက္စပ္ေနသလဲ
ေဆးလိပ္မွာ အဓိကပါ၀င္တဲ႔ နီကိုတင္းဓါတ္က
(၁) ႏွလံုးအတြက္လိုအပ္တဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ ရရွိမွဳ ကိုနည္းပါးေစ ပါတယ္။
(၂) ေသြးဖိအားကို မ်ားေစျပီး ႏွလံုးခံုနွဳန္းကို ျမန္ေစပါတယ္။
(၃) ေသြးခဲေအာင္ အားေပးပါတယ္။
(၄) ႏွလံုးေသြးေၾကာ အပါအ၀င္ ေသြးေၾကာအားလံုးဧ။္ နံရံမွဆဲလ္မ်ားကိုထိခိုက္ပ်က္ဆီးေေစပါတယ္။

ေဆးလိ္ပ္ျဖတ္ျခင္းဧ။္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား
(၁) အသက္ကို ရွည္ေစပါတယ္
(၂)ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ႏွင္႔ ကင္ဆာေရာဂါ မ်ားျဖစ္ပြားနိဳင္ေျခ ကို ေလ်ာ႔နည္းေစပါတယ္။
(၃)ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္နာျခင္းမ်ား ကင္ေ၀းျပီး အေမာအပန္းခံနိဳင္လာပါတယ္။
(၄)အသားအေရတြန္႔ျခင္း၊ အရြယ္မတိုင္ခင္ အိုမင္းရင္႔ေရာ္ျခင္ကို ကာကြယ္ေပးျပီး နဳပ်ိဳေစပါတယ္။
(၅)အရသာခံ ျခင္း အနံ႔ခံျခင္းစတဲ႔ အာရံုမ်ားကိုတိုးတက္ေစပါတယ္။
(၆)ေငြေၾကးအကုန္အက်သက္သာပါတယ္။
(၇)ေဆးလိပ္ေငြ႔ကင္းစင္တဲ႔ ေပ်ာ္စရာမိသားစုေလး ကိုပိုင္ဆိုင္နိဳင္ပါတယ္။

ေဆးလိပ္ ဘယ္လိုျဖတ္ၾကမလဲ
ေဆးလိပ္မေကာင္းေၾကာင္း လည္းေျပာျပီးျပီ။ ေဆးလိပ္မေသာက္ရင္ ဘာေတြေကာင္းမယ္ ဆိုတာလည္း ေျပာျပီးျပီ။ေဆးလိပ္ဘယ္လို ျဖတ္ရမလဲ ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းေတြကို ခဏခဏ အေမးခံရဖူးပါတယ္။ေဆးလိပ္ျဖတ္တယ္ဆိုတာ ဆရာေျပာသေလာက္မလြယ္ပါဘူး ဆိုတဲ႔ သူေတြလည္းၾကံဳဖူးပါတယ္။မလြယ္ဘူးဆိုတာ ကိုယ္တိုင္မေသာက္ေပမယ္႔ ရိ္ပ္စားမိပါတယ္။ သို႔ေပမယ္႔လည္း မိမိေကာင္းက်ိဳး၊ မိသားစုေကာင္းက်ိဳး ေရွ႔ရွဴျပီး ၾကိဳးစားသင္႔ပါတယ္။

ေဆးလိပ္ျဖတ္မယ္ လို႔ဆံုးျဖတ္တဲ႔ အခါမွာ မိမိကိုယ္တိုင္ ကျပတ္သားဖို႔ လိုပါတယ္။ လိုလိုခ်င္ခ်င္ ရွိရပါမယ္။ရည္းစားကျဖတ္ခိုင္းလို႔ဆိုတာထက္မိမိကို္ယ္တိုင္ မေသာက္သင္႔ေတာ႔ဘူး၊ ျဖတ္ကို ျဖတ္ရမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္သင္႔ပါတယ္။ပထမဆံုးလုပ္ရမွာ က ေဆးလိပ္ျဖတ္မယ္႔ေန႔ကိ ေရြးရပါမယ္။ဒီေန႔ျဖတ္ရမယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ဥပမာ ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္ေန႔ ေဆးလိပ္ျဖတ္မည္ဆိုတာမ်ိဳးေပါ႔။ရက္ေရြးျပီးရင္ တိတိက်က် လုပ္ရပါမယ္။ ဘာအေၾကာင္းနဲ႔ မွရက္ေနာက္ဆုတ္သြားတာမ်ိဳးမျဖစ္သင္႔ ပါဘူး။

1. ဘာေၾကာင္႔ေဆးလိပ္ျဖတ္ဖို႔ ေရြးခ်ယ္ခဲ႔တယ္ဆိုတာ ေရးသားျပီး ေန႔စဥ္ ျပန္ျပန္ဖတ္ပါ။ဥပမာ ေဆးလိပ္ရဲ႔ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ေရးခ်ျပီး ေန႔စဥ္ ျပန္သတိရေအာင္ ဖတ္ပါ။



2. ဘာလိုအခ်ိန္ေတြ မွာေဆးလိပ္ ေသာက္တယ္၊ဘာေၾကာင္႔ေဆး လိပ္ေသာက္တယ္၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္တဲ႔ အခ်ိန္ေတြမွာ ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ ဆိုတာကို စာရြက္နဲ႔ ေရးခ်ျပီး မိမိေဆးလိပ္ေသာက္ရ ျခင္း အေၾကာင္းအရင္းကို ဆန္းစစ္ပါ။



3. လံုး၀ အျပီးအပိုင္ မျဖတ္ခင္ ေသာက္ေနက် အခ်ိန္ေတြမွာ မေသာက္ဘဲ ေနၾကည္႔ပါ။ ဥပမာ အလုပ္နားခ်ိန္၊ ညစာ စားျပီခ်ိန္။



4. ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္ စိတ္ေပးလာရင္ တစ္ခုခုလုပ္ဖို႔ စာရင္ျပဳစုထားပါ၊ ဥပမာ ပီေက၀ါးမယ္။ေရကူးမယ္။



5. Chantix and Wellbutrin ကဲ႔သို႔ေဆးလိပ ္ျဖတ္ေဆးမ်ား၊ နစ္ကိုတင္း Gumမ်ားကိုလည္းသံုးစြဲနိဳင္ပါတယ္ နီးစပ္ရာဆရာ၀န္ ႏွင္႔တိုင္ပင္သံုးစြဲ ရပါမယ္။

အေနာက္နိဳင္ငံေတြ မွာေတာ႔ ေဆးလိပ္ျဖတ္သူေတြ စုစည္းထားတဲ႔ အသင္းအဖြဲ႔ေတြရွိပါတယ္။အေတြ႔အၾကံဳ ဖလွယ္ျခင္းအၾကံဥာဏ္ရယူျခင္းမ်ား ျဖင္႔ အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။

ေဆးလိပ္ျဖတ္ျပီဆိုတာနဲ႔ ေနာက္အေရး ၾကီးတဲ႔အခ်က္ က ျပန္မေသာက္ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းနိဳင္ဖို႔လိုပါတယ္။ဒီအတြက္ ေအာက္ပါအခ်က္ေလးမ်ားကို ဂရုစိုက္ျပီးလိုက္နာသင္႔ပါတယ္။

1. ေဆးလိပ္၊မီးျခစ္၊ေဆးလိပ္ျပာခြက္စတာေတြကို လံုး၀စြန္႔ပစ္လိုက္ပါ။


2. အနီးပတ္၀န္းက်င္မွာ ေဆးလိပ္မေသာက္ဖို႔ သူငယ္ခ်င္းေတြ ကို ေျပာပါ။တားျမစ္ပါ။


3. ေဆးလိပ္ကို သတိရတိုင္း မိမိက်န္မာေရးေကာင္းမြန္လာမွာကို ေတြးျပီးေျဖသိမ္႔ပါ။


4. ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္စိတ္ျဖစ္ လာတဲ႔အခါ အသက္ျပင္းျပင္းရွဴျပီး(၁၀)စကၠန္႔ခန္႔ေအာင္႔ထားပါ။ေျဖးညွင္းစြာ ရွဴထုတ္ပါ။ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္စိတ္ေပ်ာက္တဲ႔ အထိ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျပန္လုပ္ပါ။


5. လက္ကို မအားေအာင္တစ္ခုခုလုပ္ေနပါ။ ဥပမာ …ခဲတံျဖင္႔ ကစားေနပါ။


6. ေဆးလိပ္နဲ႔ ပက္သက္ေနတဲ႔ မိမိရဲ႔ လူေနမွဳ ပံုစံကိုျပင္ပါ။ လမ္းေလွ်ာက္၊ေရကူး ေလ႔က်င္႔ခန္းမ်ား လုပ္ပါ။


7. ပီကယ္ ၀ါးပါ။ေဆးလိပ္အစားထိုး အစားအစာကို သတိထားေရြးခ်ယ္ပါ။သၾကားဓါတ္မမ်ားပါေစႏွင္႔


8. ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။အရက္ႏွင္႔ ကဖင္းဓါတ္ပါေသာအခ်ိဳရည္မွားကိုေရွာင္ပါ။

ေဆးလိပ္ျဖတ္လကၡဏာမ်ား
ေဆးလိပ္မွာပါတဲ နစ္ကိုတင္းဓါတ္ေၾကာင္႔ ေဆးလိပ္ျဖတ္စမွာ ခႏၶာကိုယ္ က ေဆးလိပ္ေတာင္းတတ္ပါတယ္။ဂဏာမျငိမ္ျခင္း၊စိတ္တိုလြယ္ျခင္း၊ ဗိုက္ဆာာျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေခြၽးေစးမ်ားထြက္ျခင္း၊ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း စတဲ႔ေ၀ဒနာေတြ ကိုခံစားရနိဳင္ပါတယ္။ဒီကာလမွာ ေတာင႔္ခံနိဳင္ေအာင္ၾကိဳးစားရပါမယ္။မိသားစု၀င္ေတြ ကလည္းစာနာေဖးမ ျပီးကူညီေပးရပါမယ္။ဒီလကၡဏာေတြ ဟာသာမန္အားျဖင္႔ (၂)ပတ္အတြင္း ေပ်ာက္ကင္း သြားနိဳင္ပါတယ္ေဆးလိပ္ျဖတ္တာ (၁၅) ႏွစ္ၾကာျပီဆို ရင္ေတာ႔ ႏွလံုးေရာဂါရ နိဳင္ေျခ ဟာ သာမန္လူေတြနဲ႔ အတူတူျပန္ျဖစ္သြားပါမယ္။ သင္ကို္ယ္တိုင္ႏွင္႔ သင္႔မိသားစု၀င္ ေတြ ေဆးလိပ္ အႏၱရာယ္မွ ကင္းေ၀းနိဳင္ၾကပါေစ။